શાસ્ત્રો અને વેદોમાં ભગવાન હનુમાનને કલયુગના દેવતા તરીકે વર્ણવવામાં આવ્યા છે. કહેવાય છે કે જે ભક્ત હનુમાનજીની સાચી ભક્તિથી પૂજા કરે છે, ભગવાન તેને અવશ્ય દર્શન આપે છે. તેથી જ તેમને કલયુગના જીવંત અથવા જાગૃત દેવતા કહેવામાં આવે છે.
તુલસીદાસજીએ પણ કલયુગમાં ભગવાન હનુમાનની હાજરીનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. હનુમાનજીની કૃપાથી જ તુલસીદાસજીને ભગવાન રામ અને લક્ષ્મણજીના દર્શન થયા. કહેવાય છે કે આજે પણ કલયુગમાં ભગવાન હનુમાનજી આ 5 સ્થાનો પર બિરાજમાન છે.
ગંધમાદન પર્વતઃ કલયુગમાં આ પર્વત પર ભગવાન હનુમાનનો વાસ હતો, તેના અનેક પુરાવાઓ ઘણી જગ્યાએ જોવા મળે છે. કહેવાય છે કે આ સ્થાન પર અનેક ઋષિ-મુનિઓએ પણ તપસ્યા કરીને હનુમાનજીના દર્શન કર્યા હતા. મહર્ષિ કશ્યપે પણ આ પર્વત પર તપસ્યા કરી હતી. આ પર્વત કૈલાસ પર્વતની ઉત્તરે આવેલો છે. ભગવાન રામ પાસેથી અમરત્વનું વરદાન મેળવ્યા બાદ હનુમાનજીએ આ પર્વતને પોતાના નિવાસસ્થાન તરીકે પસંદ કર્યો.
કિષ્કિંધા અંજની પર્વતઃ રામાયણમાં આ પર્વતનો ઉલ્લેખ છે. માતા અંજનીએ કર્ણાટકના કોપ્પલ અને બેલ્લારી જિલ્લાની નજીક કિષ્કિંધા વિસ્તારમાં આ પર્વત પર તપસ્યા કરી હતી. ભગવાન રામ અને હનુમાનજીનું મિલન પણ આ પર્વત પર થયું હતું. કહેવાય છે કે કલયુગમાં પણ આ પર્વત પર હનુમાનજીનો વાસ છે.
રામાયણ પાઠઃ શાસ્ત્રોમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે જ્યાં પણ રામાયણનો પાઠ કરવામાં આવે છે, ત્યાં ભગવાન હનુમાન કોઈને કોઈ રૂપમાં અવશ્ય હાજર રહેશે. એટલા માટે ઘણી વખત જોવા મળે છે કે જ્યાં પણ રામાયણનો પાઠ થાય છે ત્યાં વાંદરાઓ આવી જાય છે.
નીમ કરોરી બાબાઃ બાબા નીમ કરોલીના ભક્તો તેમને હનુમાનજીનો અવતાર માને છે. તેમના ભક્તોનું માનવું છે કે હનુમાનજીનો જન્મ કલયુગમાં લીમડા કરોલી બાબાના રૂપમાં થયો હતો. બાબા સાથે જોડાયેલા આવા ઘણા ચમત્કારો હતા જે ભગવાન હનુમાન સાથે જોડાયેલા છે.
રામ ભક્તઃ ભગવાન હનુમાન માત્ર તેમના ભક્તોમાં જ નહીં પણ રામ ભક્તના મનમાં પણ વસે છે. રામાયણમાં ઉલ્લેખ છે કે જ્યારે ભગવાન રામ પૃથ્વીલોક છોડીને જતા હતા ત્યારે ભક્ત હનુમાન પણ તેમની સાથે જવા માંગતા હતા. પરંતુ રામજીએ કહ્યું, જ્યારે કલયુગનો સમય આવશે અને ધર્મનો અંત આવશે, ત્યારે તમે રામ ભક્તોના હૃદયમાં રહેશો. એટલા માટે હનુમાનજી હંમેશા રામ ભક્તોના હૃદયમાં વસે છે.
